IOAN ES POP: "askush s’do të ketë aq asgjë sa ne..." - Poezi/i [AL]
Poet, eseist, botues dhe gazetar lindur më 27 mars 1958 në Varai të Maramureshit, Rumani, ka mbaruar fakultetin e Filologjisë të universitetit Baia Mare, dega rumanisht-anglisht, drejtues i revistës për shkencë e teknologji “Descopera”, kryeredaktor i revistës letraro-filozofike “Gazeta e së dielës”, autor i vëllimeve “Jeudi pa rrugëdalje” (1994), “Porcec” (1994), “Pantelimon 113 bis ” (1999), “Ura” (2000), “Lutja prej antraciti” (vëllim dygjuhësh, rumanisht-anglisht, 2003), “Zbavitje këmbësorësh” (2003). Laureat i shumë çmimesh kombëtarë e ndërkombëtarë, mes të cilëve edhe “Merita kulturore” në gradën e oficerit, Joan Es Pop cilësohet si një nga përfaqësuesit më të shquar të poezisë rumune. Jeton në Bukuresht.
12 tetor 1992
kthehem në shtëpi pas vitesh e vitesh
bredhur nëpër bukuresht
dhe kthehem me një qese të zbrazët në dorë
dhe del ajo tek porta e më thotë more
i dashur, sikur the se po shkon të kamesh
sikur thoje se në dy vjet do të fitosh sa të tjerët në katër
e ja tani s’po sjell asgjë.
ja, të dashurit e mi, vërtet asgjënë kam fituar
e po ju sjell kaq asgjë sa askush s’mund të mblidhte
në këta dy vjet.
as që arrija ta mbartja i vetëm
asgjënë që kam fituar.
pas meje vijnë qerret e ngarkuara me asgjë
gati të rrënohen nga pesha.
kur të mblidhen të gjitha qerret në oborrin tonë
askush s’do të ketë aq asgjë sa ne.
për një vit-dy, asgjëja do të jetë më e kërkuar se ajri.
do të shesim asgjë vetëm me çmim të lartë.
jini të sigurtë, të dashurit e mi, kaq asgjë s’ka askush.
fotografia në grup
rreth tryezës pas darke. mbase të menduar. mbase vetëm
të kapitur, rënë mbi dysheme, këmisha zbërthyer - një
pjeshkë e prishur - vallzuese ngashnjimtare e natës së tyre.
i pari majtas - zoli. me mjekrën e kuqërreme mbë-
shtetur në grusht, me gotën e zbrazët përmbysur tek cepi. me sytë e mjegullt
mbase veç i kapitur. mbase i menduar. pas tij
shquhet vetëm jaka ime e ngritur si
kapuç. gjithnjë harroj se s’më ndjek kush.
gjithnjë endem si i mbështjellë me dikë tjetër.
në skajin djathtas - hansi. ai po. ai ka mbushur
tridhjetetetë vjet. ka kokën e plandosur mbi tryezë.
kish të holla. kish terezën. ka tridhjetetetë vjet.
ka pasur edhe një mik. miku e ka pasur
edhe ai terezën, tereza kish lekët e hansit. hansi ka
kokën plandosur mbi tryezë, tryeza e gjymtë, ne me të.
asokohe ish 36 vjeç. tani e ka këmbën 41, jetën e gjelbër
dhe ciroza hepatike e pret në shtrat. mes nesh
vetëm hansi ia ka dalë mbanë në jetë.
mitri: ç’prej një viti pa punë dhe i denjë për apostull.
ka sosur edhe ai këtu, se këtu është hotel për të gjithë.
ka pasur dikur grua dhe shtëpi, por i janë mbaruar.
mes nesh rri merimanga me kryq
gjithnjë mendimtare, mbështjellë me rrason e mëndafshit të vet
si në një aureolë të butë flakësh:
“po vjen agimi, po bje sërish nata, thotë,
e s’do të zgjohet asnjëri të më shesë”.
ujku hyri në sallon në mesditë
nuhati me dhembshuri shtytkat e të sapolindurit
ndenji minuta me radhë
me sytë ngulur mbi tablotë e mureve.
pastaj ai dhe fëmija u këqyrën
vllazërisht e në ujdi
flokët e fëmijës ishin të bardhë, lëkura e ngjethur
por duart e holla e të vogla i shkëlqenin nga freskia.
hëngrën të dy nga e njëjta pjatë
thashethanë e ia shkelën syrin shoshoqit.
kur hyri ajo, fëmija buzëqeshte
me sytë ngulitur drejt pyjeve.
pandehu se po fle dhe e pranoi ujkun mbi vete
me tmerr e ndjesë pajtimi.
pantelimon 113 bis
autobuzët enden plot me të vdekur.
në mëngjes, në stacionin para pallatit
të vdekur të lodhur presin autobuzin 101.
më pesë të pasdites
po ata të vdekur kthehen nga puna.
shfryjnë të lehtësuar dhe ngjiten me ashensor
secili në qivur të vet, ku kësaj vere
s’ka pasur pikë freskie.
pata fatin të sos në një pallat
ku të gjithë janë të vdekur. kam edhe unë
qivurin tim. në katin e pestë. arrij
më vonë se të tjerët. kjo, ama, s’domethënë
se jam më i gjallë. vetëm se punoj më shumë.
kurse jashtë duhet të duket se jetoj dhe kam punë.
vetëm se punoj shkeleshko, fle jashtë mase
jam mungesor, nuk flas, pi me ngut.
rri me mendjen të ik. ngutem të arrij në shtëpi
të paktën para mesnatës kur
të ligat freskohen, vdekja bëhet e paqme
dhe s’ka asgjë për t’u parë mbi dhé.
atëhere nis të lutem. sa më tepër lutem, aq
më e dendur bëhet frika, aq më pastruese e keqja.
po sa shkëlqimtar duket qielli që këtu në ferr
gjer edhe netëve me re.
vinicius
m’u bë sikur të njoha mes skifterëve që patën bujtur dje mbrëma në pijetoren turist. mirpo e kishe sqepin të varur, krahët të shpuplosura dhe kthetrat të mavijosura rreth gotës. pate fluturuar tepër lart? pate rënë tepër larg? ishe në jetë e sipër, a në vdekje e sipër? s’e di, por syri nuk të qe fort i mprehtë dhe dukeshe i përethur si i kafshur nga jermi. në kryqëzimin e sheshit romak sa po kalonin katër rabecka veshur me fustane mortnore. cicëronin të mbara e të mbrapshta, por s’ua vare, ti, rrëmbimtar plakush dhe i rregjur me të ligat, nuk i nuhate, nuk drithërove. syri yt mbeti i palëvizshëm, kurse koka - e rënë. kthetra nisi të të dridhet, gota të shpëtoi kthetre. pastaj qepalla zbriti dhe u mbyll. i je futur vdekjes, vinicius, apo të shkruarit? ah, ti, usta, me krahët mbledhur nën xhkatëtë, kush të të ketë ardhur hakut?
Zgjodhi e shqipëroi Ardian-Christian Kyçyku
